Inleiding

Inleiding  
Voor u ligt de Programmabegroting 2026 – de laatste begroting van deze raadsperiode. Deze programmabegroting is de uitwerking van de uitgangspunten zoals vastgelegd in de Perspectiefnota 2026-2029.  
Met gepaste trots kijken we terug op wat we samen als gemeente en als stad hebben bereikt.  De afgelopen jaren is een stevig fundament voor een sterker en toekomstbestendiger Almelo neergelegd. We hebben geïnvesteerd in onze stad en dat heeft zichtbaar resultaat opgeleverd: een veerkrachtige economie, de samenwerking voor leefbare wijken en dorpen en belangrijke stappen in de stedelijke ontwikkeling op basis van een duidelijke investeringsagenda.  Zo bereiden we ons voor op de bouw van nieuwe woningen, passend bij de groeiende vraag en in lijn met de afspraken met het Rijk en Provincie. Ook zetten we in op duurzaamheid , het vergroten van kansengelijkheid en het vergroten van de beleving.  
Voor de komende jaren hebben we een duidelijke koers uitgezet. In de Perspectiefnota 2026–2029 zijn vijf grote uitdagingen benoemd die bepalend zijn voor de toekomst van Almelo: het opleidingsniveau van de beroepsbevolking, de versterking van het stedelijk voorzieningenniveau, het aanpakken van de stapeling van achterstanden, verdringing en mismatch op de arbeidsmarkt en het borgen van de veiligheid. De onderstaande zes kaders vormen de basis voor de langjarige opgaven die hieruit voortvloeien. 

1. Uitdagingen zijn langjarig (15 tot 20 jaar) en vergen ook langjarig commitment; 
2. Aantrekkelijkheid en Balans hangen met elkaar samen. Verbetering kan alleen op basis van integraliteit; 
3. Verbind de fysieke en economische opgaven veel steviger met de sociaal-maatschappelijke opgave en vice versa; 
4. Breng focus aan en verbeter op specifieke domeinen (inhoudelijk en op buurten met een zeer hoge achterstand; 
5. Investeer ongelijk op basis van de onderzoeksresultaten waardoor gelijkheid wordt bevorderd; 
6. Heb aandacht voor: stedelijke voorzieningen, opleidingsniveau (met name onderadvisering en startkwalificatie), inkomen (met name energiearmoede/verduurzaming en schulden), gezondheid (met name gezonde levensstijl) en veiligheid. 

Omdat we willen blijven investeren in een aantrekkelijke stad in balans en ook de financiële uitdagingen het hoofd moeten bieden, is het van belang om de ingezette koers ten aanzien van de vastgestelde besparingsmaatregelen vast te blijven houden. De twee jaar uitstel van het Ravijnjaar geeft ons de mogelijkheid om onvoorziene nadelige effecten van de besparingsmaatregelen, zoals vertraging op de effecten van de besparingsmaatregelen en tegenvallers bij de uitvoering van beleid, te kunnen opvangen. Het is daarom van belang dat onze algemene reserve een goede buffer is voor het opvangen van onze risico's en ruimte biedt om te kunnen blijven investeren in een aantrekkelijke stad in balans, waar inwoners prettig wonen en verblijven, ondernemers ruimte krijgen en bezoekers zich welkom voelen. 
Het financieel meerjarenperspectief  
De gemeente heeft in de Perspectiefnota 2024–2027 een zorgvuldig en flexibel proces opgesteld om te komen tot een structureel sluitende begroting, waarbij besparingsmaatregelen centraal staan. De eerste positieve resultaten zijn zichtbaar in de Perspectiefnota 2025–2028 en de Programmabegroting 2025, waarin de begroting sluitend is gemaakt. Voor de jaren na 2025 zijn ideeën aangedragen via raadsbrief (RAAD-8463) om toekomstige tekorten op te lossen. Daarnaast zijn aanvullende maatregelen verkend binnen het sociaal domein en het onderhoud van de openbare ruimte voor de Perspectiefnota 2026–2029. 
Na een grondige analyse, waarbij ook rekening is gehouden met de ingezette beweging om te komen tot een herontwerp van het sociaal domein, zijn binnen het sociaal domein, aanvullend op de eerdere besparingsmaatregelen, extra besparingsmaatregelen gevonden. Dit betekent een verschuiving in de rol van de gemeente: de focus komt nadrukkelijker te liggen op ondersteuning van de meest kwetsbare groepen. Om inwoners hierbij te betrekken en goed te informeren, is een publiekscampagne gestart. Om het herontwerp van het sociaal domein verder vorm te geven wordt aan een plan gewerkt om de beweging naar een toekomstbestendig sociaal domein in lijn met de langjarige opgaven voor Almelo te duiden, in gang te brengen en te houden.  
De meicirculaire 2025 van het Rijk heeft extra middelen toegekend aan gemeenten. Deze middelen zijn echter grotendeels incidenteel van aard. Er zijn onder andere incidentele middelen toegekend om jeugdzorg te herontwerpen. In de Zomerrapportage 2025 zijn de financiële effecten toegelicht. Vanaf 2028 ontstaat opnieuw een structureel tekort. Daarom is het van groot belang om vast te houden aan de ingezette koers: een behoedzame en flexibele aanpak, gericht op een gezonde financiële toekomst voor Almelo. 
Programmabegroting 2026  
De programmabegroting 2026 is een vertaling van de Perspectiefnota 2026-2029 en houdt rekening met de wijzigingen uit de meicirculaire van 2025. In deze Programmabegroting maken we concreet wat we in 2026 willen bereiken, welke acties we daarvoor ondernemen en wat dat mag kosten. 
Bij de besluitvorming rondom de Perspectiefnota resteerde nog een bezuinigingsopgave van 1,74 miljoen euro. Door financiële bijstellingen uit de meicirculaire en wijzigingen in het meerjarenperspectief is de programmabegroting 2026 in evenwicht.  Verdere bezuinigingen zijn op dit moment dan ook niet noodzakelijk. 

De gemeente Almelo heeft de afgelopen periode in Twents verband ingezet op besparingen bij de verbonden partijen. Dit heeft geresulteerd in het, samen met de andere Twentse gemeenten, indienen van twee zienswijzen. De verwachting is dat deze zienswijzen, indien van toepassing, in de toekomstige begrotingen van de gemeenschappelijke regelingen worden verwerkt. Dit betekent dat het risico op aanvullende bijdragen van de gemeente aan de gemeenschappelijke regelingen wordt verkleind.